POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA,
W TYM LOGOPEDYCZNA DZIECIOM/UCZNIOM Z AFAZJĄ -

INTERPRETACJA AKTUALNYCH REGULACJI W PRAWIE OŚWIATOWYM

W odpowiedzi na ponawiane pytania ze strony nauczycieli - specjalistów zajmujących się diagnozą afazji oraz rodziców, informujemy:

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na afazję wydawane jest przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne na wniosek rodziców. Afazja wymaga diagnozy wielospecjalistycznej.
Do wydania orzeczenia przez zespól orzekający konieczna jest diagnoza medyczna. W praktyce wymagane jest od rodziców dostarczenie stosownego zaświadczenia lekarskiego, w przypadku afazji - od lekarza neurologa.
Przepisy oświatowe nie określają specjalności lekarza diagnosty, jest to kompetencja specjalistów zespołu orzekającego. W składzie zespołu orzekającego oprócz lekarza znajduje się także psycholog, pedagog
i logopeda (wskazane, aby był to logopeda o specjalności
z neurologopedii). Do wniosku o orzeczenie załącza się wyniki badań lekarskich, logopedycznych, psychologicznych i pedagogicznych wykonane w poradni, która wydaje orzeczenie lub w innej placówce.

Logopeda jako specjalista, który jest kompetentny, aby postawić wstępną diagnozę afazji, może za pośrednictwem rodziców poprosić o konsultację neurologiczną i dostarczenie diagnozy neurologa na potrzeby zespołu orzekającego.

PZL podjął sukcesywne i komplementarne działania na rzecz poprawy dostępności specjalistycznej pomocy logopedycznej dzieciom/uczniom
z afazją, kierując wnioski i opinie do Ministerstwa Edukacji Narodowej
oraz do Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

W 2013 roku wnioskowaliśmy do CKE o rozszerzenie katalogu sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów.

W konsekwencji uwzględniono opinię opracowaną przez naszych ekspertów i rozszerzono katalog dostosowań na sprawdzianach i egzaminach szkolnych dla dzieci z afazją. Wskazania zamieszczane są w corocznie aktualizowanym i ogłaszanym na stronie http://www.cke.edu.pl/ Komunikacie dyrektora CKE. Aktualnie obowiązuje: Komunikat dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 7 września 2015 r. w sprawie szczegółowych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego w roku szkolnym 2015/2016.
Odpowiednio dla wszystkich etapów kształcenia od sprawdzianu przeprowadzonego na koniec szkoły podstawowej poprzez egzamin gimnazjalny do egzaminu maturalnego sposoby dostosowania zamieszczono w Komunikatach w Tabeli nr 1.

W przypadku sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego w następującej formule:
,,Uprawnieni do dostosowania V. Uczniowie z afazją (na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego) mają prawo
do dostosowania warunków i form przeprowadzania sprawdzianu
i egzaminu gimnazjalnego w roku szkolnym 2015/2016:

1. Zaznaczanie odpowiedzi do zadań zamkniętych w zeszycie zadań egzaminacyjnych, bez przenoszenia ich na kartę odpowiedzi.

2. Przedłużenie czasu, o którym mowa w pkt. 16. Komunikatu.

3. Korzystanie z pomocy nauczyciela wspomagającego w pisaniu lub czytaniu. W przypadku zdających z afazją nauczyciel wspomagający może udzielać dodatkowych wyjaśnień dotyczących poleceń do zadań oraz instrukcji dla zdającego (nie samych zadań). Arkusz dla nauczyciela wspomagającego musi być zamówiony w porozumieniu z dyrektorem właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej do 30 listopada 2015 r.
W przypadku egzaminu z języka obcego nowożytnego przyznanie tego dostosowania oznacza automatyczne przyznanie płyty CD z dostosowanym nagraniem wraz z przedłużeniem czasu trwania egzaminu (patrz pkt V.5.).

4. Zastosowanie szczegółowych zasad oceniania rozwiązań zadań otwartych z języka polskiego, języków obcych nowożytnych oraz matematyki,
jak dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.

5. Płyta CD do zestawów zadań z języka obcego nowożytnego
z wydłużonymi przerwami na zapoznanie się z zadaniami sprawdzającymi rozumienie ze słuchu i ich wykonanie, zamówiona w porozumieniu
z właściwą okręgową komisją egzaminacyjną do 30 listopada 2015 r. Przyznanie tego dostosowania oznacza automatyczne przyznanie dostosowania określonego w pkt. V.2. w maksymalnym wymiarze,
tj. przedłużenia czasu przeprowadzania sprawdzianu o 25 minut
oraz egzaminu gimnazjalnego o - odpowiednio - 20 minut (poziom podstawowy) i 30 minut (poziom rozszerzony).

6. Zapewnienie obecności specjalisty z zakresu niepełnosprawności,
np. logopedy (może być członkiem zespołu nadzorującego), jeżeli jest to niezbędne dla uzyskania właściwego kontaktu z uczniem i pomocy
w obsłudze specjalistycznego sprzętu i środków dydaktycznych.

7. Możliwość udzielenia zdającemu dodatkowych wyjaśnień dotyczących treści poleceń egzaminacyjnych (ale nie treści samych zadań, w tym tekstów) przez nauczyciela wspomagającego."

W 2015 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej w odpowiedzi
na nasze wnioski wystosowało następujące opinie:

- uzyskano wykładnię powiązanych przepisów oświatowych przez Departament Zwiększania Szans Edukacyjnych MEN:

1. Ze stanowiska MEN wynika, że w orzeczeniach wydawanych przez poradnie obecnie nie jest wymagane używanie określenia "niepełnosprawność ruchowa w tym afazja", wystarczy użycie określenia "afazja", popartego diagnozą lekarską. Przepisy oświatowe nie określają specjalizacji lekarza diagnozującego afazję (pismo MEN z dn. 2015.01.22.).

2. Zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych w tym poradniach specjalistycznych w zależności od potrzeb mają możliwość wskazania, że dziecko wymaga wsparcia specjalisty - neurologopedy.
Ponadto specjalności logopedów mogą być umieszczane
m.in. na pieczęciach, wskazywane w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego i opiniach wydawanych przez poradnie psychologiczno - pedagogiczne (pismo MEN z dn. 2015.01.14.)

Wdrożenie rozwiązań wynikających z powyższych interpretacji umożliwi udzielanie pomocy logopedycznej adekwatnie do potrzeb uczniów
i kompetencji specjalistów.

Istotne jest odwoływanie się do aktualnych regulacji prawnych obowiązujących w systemie oświaty:

1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty,
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych
Dz. U. 2008 nr 173 poz. 1072),
3. Rozporządzenie MEN z dnia 24 lipca 2015 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. 2015 poz. 1113),
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz .U. 2013 poz. 532),
5. Komunikaty dyrektora CKE ogłaszane co roku w sierpniu lub wrześniu.

Milena Stasiak
Komisja Oświaty ZG PZL