Migdały pełnią rolę obronną – chronią płuca i inne narządy klatki piersiowej przed infekcjami. Rozrost trzeciego migdała występuje u około 20% dzieci.

Jeżeli zauważymy, że dziecko chodzi z otwartymi ustami, chrapie lub „świszczy” w nocy - sprawdźmy, czy jego trzeci migdał nie jest powiększony. Migdały pełnią rolę obronną – chronią płuca i inne narządy klatki piersiowej przed infekcjami. I właśnie częste infekcje mogą spowodować, że trzeci migdał rozrośnie się. Podobnie może się stać przy chorobach zakaźnych: szkarlatynie, odrze, krztuścu. Mówi się też o dziedzicznej skłonności do przerostu. Rozrost trzeciego migdała następuje u około 20% dzieci.

W ósmym roku życia migdał zaczyna się obkurczać, zanika w okresie pokwitania. Przerośnięty, stanowi mechaniczną barierę podczas oddychania: dziecko ma otwarte usta, chrapie, występuje bezdech, sen jest niespokojny. Jego rozrost powoduje zaburzenie mowy – nosowanie zamknięte związane z brakiem drożności nosa. Pogorszenie się słuchu następuje wskutek ostrych lub przewlekłych stanów nieżytowych trąbek słuchowych, gdyż trzeci migdał uciska na ich ujście. Zauważalna jest też skłonność dziecka do stanów zapalnych uszu. Charakterystyczne objawy dostrzegalne u dziecka dotyczą jego zachowania: jest niespokojne, z trudem koncentruje się oraz w wyglądzie zewnętrznym: bladość, obrzęk górnej wargi.

Praca korekcyjna z dzieckiem jest uzależniona od postępowania medycznego. Pediatra zazwyczaj odsyła dziecko do laryngologa lub także alergologa (badania na uczulenie na alergeny w powietrzu: pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, nikotyna). Postępowanie w wypadku stwierdzenia alergicznego podłoża dolegliwości dziecka polega na ograniczeniu kontaktu z uczulającymi substancjami, leczeniu klimatycznym, zastosowaniu leków przeciwobrzękowych, przeciwzapalnych i innych środków wzmacniających odporność dziecka.

Laryngolog zaleca leki obkurczające, gdy migdał nie jest zbyt przerośnięty, albo zabieg operacyjny. Logopeda, mając kontakt z takim dzieckiem w gabinecie, powinien skierować je do specjalisty. Ponieważ dzieci z reguły na takie inwazyjne badania reagują niepokojem, płaczem, odmową, warto poradzić rodzicom, by szukali laryngologa, który nie boi się badać dzieci i sprawnie oceni stan migdała i uszu.

Po zabiegu operacyjnym i kontrolach stanu uszu praca z dzieckiem nie kończy się. Oddychanie, spanie z otwartą buzią powoduje u dzieci opadanie dolnej szczeki i nierzadko wady zgryzu. Konieczna jest opieka ortodontyczna. Pozostaje nawyk trzymania niedomkniętych ust, nieumiejętność właściwego oddychania. Wzmocnienia wymagają mięśnie warg, zalecane są też inne znane w praktyce logopedycznej ćwiczenia: oddechowe, picie przez rurkę itp. Konieczne jest częste przypominanie dziecku przez rodziców, by domykało usta. Zdarza się, że źle usunięta tkanka powoduje, iż migdał odrasta (częściej wtedy, gdy zabieg operacyjny nastąpił u bardzo małego dziecka).

Z kolei nie usunięcie zbyt rozrośniętego migdała powoduje: osłabienie słuchu - wynik przewlekłego zapalenia ucha po nawracających zakażeniach, zapalenie zatok, infekcje górnych dróg oddechowych, bezdech senny. Rozwój tych dzieci jest spowolniony, osiągają słabsze wyniki w nauce, a z powodu niedotlenienia są nadruchliwe i szybko się męczą. Dlatego tak ważna jest szybka reakcja na pierwsze objawy spowodowane przez rozwinięty trzeci migdał.

Elżbieta Kawa
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Niepołomicach, filia w Kłaju
członek Małopolskiego Oddziału PZL