22 października obchodzić będziemy Międzynarodowy Dzień Świadomości Jąkania (ISAD). Jąkanie jest jedną z najczęściej występujących wad mowy i pomimo wielu badań nad tym zaburzeniem, jego etiologia nie jest jeszcze do końca wyjaśniona. Szacuje się, że około 1% społeczeństwa (w tym ok. 5% dzieci) jąka się.

Zaburzenie płynności mówienia jest nie tylko indywidualną anomalią, ale stanowi ważny problem społeczny. Dlatego najważniejszym celem Światowego Stowarzyszenia Jąkających się (www.stutterisa.org) jest ŚWIAT ROZUMIEJĄCY JĄKAJĄCYCH SIĘ (A world that understands Stuttering) .

Aby zrozumieć jąkanie, trzeba dostrzec jego złożoność. To zaburzenie płynności mówienia, w którym widzimy dwa aspekty – pozornie nie mające ze sobą związku.
Wyobraźmy sobie pływającą górę lodową. Widzimy tak naprawdę jej „czubek” - na jego podstawie najczęściej identyfikuje się osoby jąkające się. To symptomy takie jak: powtarzanie lub wydłużanie dźwięków, głosek, sylab, słów, dodatkowe ruchy oczu, nóg lub innych części ciała, widoczne napięcia twarzy, szyi lub klatki piersiowej, brak koordynacji mówienia z oddychaniem, czasem brak kontaktu wzrokowego.
Istota problemu tkwi „pod wodą” - w tym drugim aspekcie – natury psychologicznej. Są to reakcje psychiczne towarzyszące mówieniu. Wstyd, złość, zażenowanie wpływa na zwiększenie objawów obserwowanych podczas mówienia. Może również spowodować, że rozmówca wycofa się z aktywności werbalnej w pewnych sytuacjach lub całkowicie.

Patrząc na model góry lodowej: „pod powierzchnią” tkwi strach przed rozmową, chęć unikania jej, uczucie wstydu, brak wiary w siebie, co w konsekwencji doprowadza do depresji. Ta niewidoczna dla innych część góry lodowej jest głównym elementem składowym problemu jąkania się.
Etiologia jąkania jest złożona i nie do końca jeszcze zbadana. Przyczyny mogą być wrodzone, nabyte; według różnych hipotez mają charakter czysto neurologiczny lub też psychologiczno-rozwojowy, a nawet genetyczny.
Ogólna definicja podaje, że jest to zaburzenie płynności mowy. Definicja prof. Zbigniewa Tarkowski mówi, że jąkanie jest zaburzeniem komunikacji występującym w określonych sytuacjach, którego podstawowymi symptomami są niepłynności mówienia i logofobia (strach przed mówieniem) oraz objawy neuromięśniowe i wegetatywne.

Mimo iż nie ma jasnego „przepisu”, jak „wyleczyć się” z jąkania, to można i trzeba prowadzić terapię jąkania. To, czy dziecko mówiące niepłynnie zostanie osobą jąkającą się, zależy przede wszystkim od jego otoczenia oraz podjętych przez rodziców i terapeutów działań.
W Polsce powstaje coraz więcej programów terapeutycznych, organizowane są ogólnopolskie zjazdy i turnusy rehabilitacyjne dla osób jąkających się, w większych miastach pracują grupy samopomocowe - Kluby "J".
Sukces można osiągnąć, choć wymaga to rzetelnej współpracy z terapeutami oraz wiele samodzielnej pracy i samodyscypliny.