opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda

źródło: www.http://poradnik-logopedyczny.pl

Zawód - logopeda

Zawód logopedy jest znany od wielu lat, ale od niedawna został wpisany do Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Stało się to dzięki staraniom Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Mowy działającego w Lublinie. Jest to ważny wpis, ale nie wynika z niego, że zawód logopedy jest zawodem prawnie chronionym, bowiem nadal brak ustawy o zawodzie logopedy i izbach logopedycznych oraz odpowiednich rozporządzeń wykonawczych. Dlatego też zdarza się, że zawód ten wykonują także przypadkowe osoby bez odpowiednich kwalifikacji zawodowych (np. po krótkotrwałych kursach). Logopeda - to absolwent podyplomowych studiów logopedycznych, mogący ubiegać się o nadanie Certyfikatu Terapeuty Mowy, albo specjalizujący się w zakresie np. surdologopedii czy neurologopedii, na kolejnych studiach podyplomowych, gdzie bezwzględnie wymagane jest posiadanie dyplomu ukończenia studiów logopedycznych.

Sam termin LOGOPEDA jest mało trafiony wobec tego czym obecnie zajmują się logopedzi. Już sama nazwa sugeruje, że logopeda to wychowawca, „nauczyciel mowy", a skoro nauczyciel, przypisuje się jemu bardzo wąskie działania dotyczące głównie dzieci w okresie przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, a to nie jest tożsame z TERAPEUTĄ MOWY.

Niekiedy spotykam w dokumentacji szkolnej czy w programach (na różnych szczeblach) wpisy typu „lekcja logopedii", „logoterapia" lub po prostu „logopedia". Te pojęcia też nie są adekwatne do typu opisywanych zajęć, bowiem logopeda nie uczy w szkolnym lub przyszpitalnym gabinecie logopedii jako dziedziny naukowej, nie stosuje też li tylko terapii słowami (logoterapia, tj. logos = słowo i terapia). Warto więc ujednolicić terminologię i w tym zakresie, a zamiast powyższych proponuję wpisy: terapia logopedyczna, ćwiczenia logopedyczne, albo zajęcia językowe (dawne: kształtowanie mowy).

Wielu osobom logopeda kojarzy się z ćwiczeniami artykulacyjnymi przed lustrem. Powszechnie mówi się, że dziecko uczęszcza na „lekcje mówienia" czy „lekcje mowy". To już raczej przestarzały wizerunek terapeuty mowy. Przecież nie każdy logopeda prowadzi terapię osób z zaburzeniami mowy, a znaczna część logopedów czyni to w bardzo zawężonym zakresie. Jak w każdym zawodzie logopedzi różnią się znacznie między sobą nie tylko rodzajem swoich kwalifikacji (programy studiów logopedycznych nadal są zróżnicowane na poszczególnych uczelniach), ale także pod względem wiedzy i zdobywanych umiejętności praktycznych. W naszym kraju jest coraz więcej logopedów o dość szerokim spektrum działań, ale są i tacy, którzy pracują tylko z określoną grupą zainteresowanych, np. niedosłyszących, upośledzonych, z aktorami (logopedia artystyczna), lub tylko z osobami jąkającymi się.

W tym zawodzie można zajmować się złożonymi problemami w komunikacji ludzi (neurologopedia), albo jedynie prostym opóźnieniem rozwoju mowy, prostymi wadami wymowy i drobnymi zaburzeniami (logopedia korekcyjna) i też być wspaniałym specjalistą w swojej wąskiej dziedzinie. Ale kiedy logopeda decyduje się na samodzielną praktykę, to musi mieć świadomość, że będzie „skazany na siebie samego", a do sukcesów zawodowych już nie wystarczy wiedza zdobyta podczas studiów. Powinien więc na tyle zabiegać o własny „warsztat pracy" (wiedza, stała wymiana doświadczeń z innymi terapeutami mowy, wyposażenie pracowni, umiejętności praktyczne, etc.), by w możliwie największym stopniu uniezależnić się od innych specjalistów, co nie oznacza rezygnacji ze współpracy np. z psychologami, innymi logopedami, czy rehabilitantami, gdy nowa sytuacja tego wymaga. Owa niezależność logopedy ma przede wszystkim działać na korzyść osób z którymi pracuje logopeda, stąd zamiast odsyłać pacjenta na szereg czasem zupełnie niepotrzebnych badań (z narażeniem zainteresowanych na dodatkowe koszty), warto próbować sobie radzić w diagnostyce stałym pogłębianiem wiedzy i uczestnictwem w różnorodnych szkoleniach proponowanym logopedom.

Zakres działań logopedy

Logopedzi badają i studiują procesy komunikacji człowieka na różnych etapach rozwoju i w różnych sferach jego aktywności w celu promowania rozwoju komunikacyjnego, edukacyjnego, społecznego i zawodowego. Zajmują się korygowaniem wad wymowy i usprawnianiem motoryki aparatu mowy, profilaktyką, likwidowaniem objawów zaburzonej komunikacji językowej, uwarunkowanych środowiskowo lub organicznie, stymulacją mowy opóźnionej i rehabilitacją mowy po wypadkach lub incydentalnych urazach czy udarach mózgowych (w przypadku całkowitej lub częściowej utraty mowy lub/i rozumienia). Kiedy mowa nie rozwija się, lub prognozy rozwoju są mało optymistyczne, a także wtedy, gdy mowa jest niezrozumiała dla otoczenia, logopedzi poszukują wspomagających lub alternatywnych form i metod porozumiewania się. Ich zadania obejmują:

• prowadzenie pracy profilaktycznej i terapeutycznej w celu likwidowania lub zmniejszania zaburzeń komunikacyjnych dzieci, młodzieży i dorosłych;
• prowadzenie doradztwa logopedycznego;
• ustalanie postępowania korekcyjno-terapeutycznego (np. na etapie diagnozy, prewencji i terapii logopedycznej);
• prowadzenie pracy profilaktycznej i terapeutycznej w zakresie czytania i pisania, a w wielu przypadkach w zakresie ogólnego rozwoju psychomotorycznego;
• utrzymywanie właściwych kontaktów z rodzinami dzieci i młodzieży objętych opieką logopedyczną, nauczycielami, oraz innymi terapeutami (psychologiem, rehabilitantem), by wspólne poszukiwać rozwiązań problemów wynikających z zaburzeń komunikacji;
• prowadzenie badań logopedycznych, obejmujących studia teoretyczne, badania empiryczne i porównawcze, formułowanie definicji, hipotez i praw;
• opracowywanie, adaptowanie oraz weryfikowanie narzędzi badawczych do diagnozy i terapii zaburzeń komunikacji;
• przeprowadzanie badań logopedycznych z wykorzystaniem różnych narzędzi badawczych w celu ustalenia stanu rozwoju mowy i zaburzeń komunikacyjnych;
• ocenianie i interpretowanie wyników badań oraz formułowanie wskazań;
• przygotowywanie i wygłaszanie referatów, komunikatów i raportów naukowych lub popularnonaukowych oraz publikowanie wyników badań i eksperymentów;
• wykonywanie wspólnie z innymi specjalistami zadań pokrewnych.

Logopeda w swej codziennej praktyce ma do czynienia z osobą wykazującą mniejsze lub większe trudności w porozumiewaniu się, a zatem nie „leczy" choroby, jakąkolwiek ma ona nazwę, lecz człowieka. Mowa nie jest czym oderwanym od naszej osobowości, stąd i działania logopedy powinny mieć charakter polimodalny, wieloprofilowy, interdyscyplinarny, tj. ukierunkowane na wszystkie sfery rozwoju człowieka, z którymi mowa ma istotne powiązania.

Zakres oddziaływań logopedy stale się poszerza, stąd ważne jest, by nieustannie doskonalić swój warsztat pracy i pogłębiać wiedzę nie tylko logopedyczną, ale również z dziedzin pokrewnych, takich jak: pedagogika, psychologia, medycyna, rehabilitacja, itp. Tylko wtedy osoba z zaburzoną komunikacją, trafiająca do logopedy nie stanie się „przypadkiem logopedycznym" do diagnozy i terapii, a logopeda nie będzie li tylko tradycyjnym „nauczycielem mowy" lecz wspaniałym i mądrym terapeutą. Tego życzę sobie i wszystkim logopedom. Powodzenia.